Europa wspólnych wartości: Chrześcijańskie inspiracje w budowaniu zjednoczonej Europy
Kongres 2000 - doktoraty honoris causa

Piastował tę godność nieco ponad trzy lata, do czasu rezygnacji w styczniu 1990 r., po upadku reżimu komunistycznego. Sam złożył prośbę o dymisję, w odpowiedzi na krytykę jego postawy wobec władz komunistycznych. Jednakże w trzy miesiące później, Święty Synod biskupów podjął jednomyślną decyzję za pozostaniem Patriarchy Teoktysta na zajmowanym stanowisku.
Sam patriarcha mówi o tym trudnym okresie swojej pasterskiej posługi z odwagą i pokorą. W wywiadzie dla BBC z 11 lutego 2000 r. wyraził swój żal z powodu zniszczenia wielu cerkwi w tamtym okresie. Prosił naród rumuński o przebaczenie, iż nie zdołał ocalić tych cerkwi pomimo ustępstw, które zmuszony był poczynić wobec reżimu komunistycznego. Oto słowa samego patriarchy: „Proszę osobiście o przebaczenie. Czynię to teraz, ponieważ nie znalazłem odwagi, aby zrobić to wcześniej. (...) Odczuwam całe brzemię mojego grzechu, z powodu cierpień spowodowanych przez to u wielu wiernych” („Service Orthodoxe de Presse” nr 246, mars 2000, s.5).
Ilu biskupów chrześcijańskich zdobyło się na tego rodzaju osobiste, publiczne wyzwanie własnej winy? Chyba tylko nieliczni, właśnie w roku Wielkiego Jubileuszu. W tym właśnie jubileuszowym roku 2000 Patriarcha Teoktyst obchodził 7 lutego 85. rocznicę swoich urodzin, a nieco później, 5 marca, 50. rocznicę konsekracji (chirotonia) biskupiej. W kontekście tych rocznic można lepiej rozumieć także jego osobiste wyznanie winy, natchnione troską o pojednanie. Komentując oświadczenie patriarchy ks. Constantin Śtoica, odpowiedzialny za biuro prasowe Patriarchatu Rumuńskiego wyjaśniał, iż „Kościół zmuszony był uciekać się do kompromisów w epoce komunistycznej, aby przetrwać”. Pomimo usilnych starań i ustępstw, podczas dziesięciu ostatnich lat reżimu dziesiątki cerkwi zostało zburzonych w historycznym centrum Bukaresztu oraz w wielu innych miejscowościach. Wbrew twierdzeniom niektórych środków przekazu, w tym również polskich (zob. „Tygodnik Powszechny” nr 9, z 27 lutego 2000, s.2), to nie pierwszy raz od czasu upadku reżimu komunistycznego w grudniu 1989 r. Patriarcha prosił publicznie o przebaczenie. Od 3 stycznia 1990r. kierował do wiernych słowa w tym właśnie duchu. W lipcu 997 r. wyraził tę samą prośbę także w przesłaniu skierowanym do diaspory rumuńskiej za granicą.

2. Jako człowiek nauki, Patriarcha jest autorem licznych publikacji. Bibliografia jego drukowanych prac liczy ponad 600 pozycji. Są to publikacje książkowe, rozprawy, artykuły, rozmyślania, konferencje i przemówienia. Opublikował trzy ważne monografie: Metropolita Jakub Putneanul (w języku angielskim), Święty Bazyli Wielki w pobożności rumuńskich wiernych prawosławnych oraz Metropolita Dosofteusz, twórca rumuńskiego języka liturgicznego. W latach 1980-2000 opublikował 15 tomów homilii, przemówień i rozmyślań pod ogólnym tytułem Pe treptele slujiirii creştine (Na stopniach służby chrześcijańskiej). Wydal także w transliteracji Boską Liturgię metropolity Dosofteusza z 1679 r. (Iaşi 1980).
Rumuńska Akademia Nauk przyznała mu nagrodę w 1988 r. za jubileuszowe wydanie Biblii Bukareszteńskiej (Biblia de la Bucureşti, 1688).

ciąg dalszy